22 juli 2025 21:03
Dat in de nieuwe beheersovereenkomst wordt bepaald dat de VRT een minderheidsbelang kan nemen in twee Vlaamse productiehuizen, zaait onrust in de sector. 'Is dat niet de definitie van marktverstoring?'
De nieuwe beheersovereenkomst van de VRT is 45 pagina's lang, maar het is een passage van amper vijf regels die dinsdag in het productielandschap voor menige opgetrokken wenkbrauw zorgde. In het deel dat de rol van de publieke omroep in het lokale ecosysteem behandelt, wordt immers bepaald dat de VRT in de looptijd van de beheersovereenkomst (2026-2030) een minderheidsparticipatie mag nemen in 'maximaal twee Vlaamse productiehuizen'.
We gaan niet als een durfkapitalist op de markt vliegen. We willen Woestijnvis niet overnemen, wel jong talent ondersteunen.
Frederik Delaplace
CEO VRT
Die passage kwam er op vraag van de VRT en heeft als doel 'de duurzame verankering van onafhankelijke productiehuizen in Vlaanderen te stimuleren', klinkt het in de tekst. 'Er is veel jong talent in de Vlaamse productiewereld, maar op het moment dat zij een stapje hogerop willen zetten, merk je dat daarvoor vaak de middelen of de kennis ontbreken', legt VRT-CEO Frederik Delaplace uit. 'Ze kunnen aankloppen bij banken of bij durfkapitaal, maar die kennen de sector vaak niet goed genoeg. Wij zien voor ons als VRT een rol weggelegd om dat voor een stukje te ondersteunen.'
Witte rook: Raad van bestuur VRT keurt beheersovereenkomst goed
Het is de bedoeling om de productiehuizen een duwtje in de rug te geven met een kleine, tijdelijke participatie, verduidelijkt Delaplace. 'We gaan niet als een durfkapitalist op deze markt vliegen. We willen Woestijnvis niet overnemen, we willen jong talent ondersteunen.'
Scheef bekeken
In 2013 - 'Toen de dieren nog spraken', dixit Delaplace - nam de VRT al eens een minderheidsbelang van 10 procent in het productiehuis De chinezen, een participatie die vier jaar later werd uitgekocht door de oprichters. Dat het bedrijf vandaag nog steeds meedraait, wordt aan de Reyerslaan gezien als bewijs dat de aanpak werkt. Ook het productiehuis zelf kijkt positief terug op die tijdelijke aandeelhoudersdeal. 'Er zijn toen heel goede afspraken gemaakt, die allemaal zijn gehonoreerd', zegt bestuurder Harald Hauben. 'Ik ben er niet tegen dat de VRT dit meer zou doen met onafhankelijke productiehuizen. Meer zelfs: waarom je beperken tot maximaal twee, als je een onderbouwde visie hebt?'
Bij ons zijn destijds heel goede afspraken gemaakt. Ik ben er niet tegen dat de VRT dit meer zou doen met onafhankelijke productiehuizen. Meer zelfs: waarom je beperken tot maximaal twee?
Harald Hauben
Bestuurder productiehuis De chinezen
Hauben erkent wel dat het productiehuis indertijd wat 'scheef werd bekeken' door collega's. Dat is het sentiment dat ook nu de bovenhand neemt in de sector. Bij verschillende productiehuizen wordt verbijsterd gereageerd op de aankondiging. 'In een sector die al op droog zaad zit, moeten we straks opboksen tegen twee spelers die met overheidssteun een concurrentieel voordeel krijgen. Is dat niet de definitie van marktverstoring?', zegt een producent die liever niet met naam en toenaam in de krant komt, omdat de sector 'een kleine wereld' is.
'Te gek voor woorden'
Verschillende collega's sluiten zich bij die mening aan, leert een belronde in het productielandschap. Zo wordt het plan onder andere als 'te gek voor woorden' en 'concurrentievervalsing' omschreven en wordt luidop de vraag gesteld in hoeverre het de toets met de Europese mededingingsregels zal doorstaan.
Wie wel on the record wil reageren, is tv-maker Eric Goens van productiehuis Bargoens. 'Ik ben heel benieuwd hoe de sector wel zou varen bij een voordeel voor een of twee productiehuizen', zegt de maker van onder andere 'Het huis', 'Het conclaaf' en de talkshow 'Bar Goens'. 'Het lijkt mij niet meteen de taak of de opdracht van de overheid om aan marktverstoring te doen.'
Het lijkt mij niet meteen de taak of de opdracht van de overheid om aan marktverstoring te doen.
Eric Goens
Oprichter productiehuis Bargoens
De tv-maker klaagt bovendien aan dat de sector niet gehoord is over het plan. 'Als de overheid morgen beslist in een bakkerij of een restaurant te stappen, zou je toch verwachten dat ze misschien eerst eens polst bij de bakker of de kok of ze dat een goed idee vinden. En wat de rest van de bakkers en de restaurateurs daar dan van vinden.'
Ook Emanuel Vanderjeugd, de eigenaar van productiehuis Geronimo, heeft vragen bij het plan, dat hij 'niet echt fair' vindt. 'Wij voldoen aan de definitie van onafhankelijk productiehuis, maar zitten hier in alle eerlijkheid niet op te wachten. Wat productiehuizen willen, is volume kunnen draaien', zegt de tv-maker van onder andere 'Bestemming X' en 'Helden van hier'. 'Als je jong talent wil ondersteunen, kan je volgens mij beter een platform als VRT Max inzetten om nieuwe spelers in een lage kostenstructuur hun eerste sporen te laten verdienen, eerder dan dat je zo'n onevenwicht creëert met participaties.'
Licht verbaasd
Bij de Vlaamse Onafhankelijke Film & Televisie Producenten (VOFTP), de sectorfederatie van de onafhankelijke productiehuizen, wordt met lichte verbazing gereageerd op de passage in de beheersovereenkomst. De VOFTP werd vooraf betrokken in de onderhandelingen en haalde daarbij ook een akkoord binnen over minimumbestedingen bij de onafhankelijke producenten, iets wat volgens de federatie 'de beste waarborg voor een divers en kwalitatief aanbod' is.
Alleen is er over dat belangrijke akkoord in de beheersovereenkomst geen melding, terwijl er wel plaats is voor de passage over de participaties. 'Participatie in een productiehuis leidt uiteraard nooit tot verankering van productiehuizen in Vlaanderen', klinkt het in een korte reactie.
Vrees voor clash, maar beheersovereenkomst toch getekend
De Vlaamse regering en de VRT hebben dinsdag de beheersovereenkomst ondertekend voor de komende vijf jaar. Terwijl de gesprekken in de laatste rechte lijn nog even op een clash leken uit te draaien, werd uiteindelijk een tekst afgeklopt die volgens de ondertekenaars als 'een ambitieus project voor een sterke publieke omroep' mag worden gelezen.
Late stoorzender was dat de Vlaamse regering de VRT niet wilde toestaan om digitale video's te onderbreken voor reclame, iets wat aan de Reyerslaan als essentieel werd gezien om het financiële plaatje in te kunnen vullen. De VRT haalt 60 procent van haar middelen uit een overheidsdotatie en 40 procent (91,7 miljoen euro) uit de markt.
In de uiteindelijke tekst werd dat opgevangen door in februari 2027 een evaluatiemoment in te bouwen. Als uit de cijfers blijkt dat de VRT de lat van maximaal 13 miljoen euro aan digitale reclame niet haalt, kan de regering alsnog nieuwe reclamevormen toestaan. En als er een gat in de financiën valt in 2026, is het ook aan de Vlaamse regering om de put te dempen. 'Het is logisch dat de raad van bestuur garanties vroeg dat de VRT haar publieke opdracht kan uitvoeren', aldus voorzitster Frieda Brepoels.
Inhoudelijk zet de beheersovereenkomst verder in op betrouwbaarheid, innovatie, lokale cultuur en samenwerkingen in de sector. 'Samenwerking is misschien wel het woord dat het meeste valt in de beheersovereenkomst', zegt CEO Frederik Delaplace.
